Gỡ "nút thắt" đổi mới sáng tạo, đưa nghiên cứu Y Dược ra thị trường

Hội thảo thu hút gần 200 đại biểu tham dự gồm Ban Giám hiệu nhà trường, các thầy cô là lãnh đạo các phòng, ban, đơn vị và những nhà khoa học quan tâm đến khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo.

Các đại biểu chụp hình lưu niệm tại Hội thảo.

Bước ra khỏi "vùng an toàn" của nghiên cứu

Phát biểu khai mạc, PGS.TS. Nguyễn Văn Lâm, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Y Dược Cần Thơ nhấn mạnh, trong kỷ nguyên vươn mình của đất nước, đổi mới sáng tạo (ĐMST) là động lực trọng yếu. Tuy nhiên, lĩnh vực y dược vẫn đối mặt nhiều thách thức trong việc chuyển hóa tri thức thành giá trị thương mại, đòi hỏi những giải pháp thực thi cụ thể thay vì chỉ dừng lại ở lý thuyết.

Tại hội thảo, TS. Trần Giang Khuê, Trưởng Văn phòng đại diện Cục Sở hữu trí tuệ tại TP.HCM đã phác họa bức tranh toàn cảnh về hệ sinh thái khởi nghiệp. Ông cho rằng các trường đại học cần chuyển dịch từ vai trò đào tạo thuần túy sang mô hình trường đại học khởi nghiệp, nơi giảng viên và sinh viên được hỗ trợ tối đa để bảo hộ tài sản trí tuệ và thương mại hóa sáng chế.

Để hiện thực hoá điều này, TS. Khuê nhấn mạnh các trường đại học cần thay đổi quan điểm về ĐMST và xác định: "Thực hiện ý tưởng đồng nghĩa với việc chấp nhận rủi ro. Nếu không chấp nhận rủi ro, sẽ không bao giờ có sáng tạo. Mỗi bước thực hiện ý tưởng chính là tiền đề để thay đổi thế giới tiếp theo".

Đi sâu vào giải pháp, TS. Khuê phác thảo lộ trình xây dựng hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo (KNĐMST) trong trường đại học qua các giai đoạn cụ thể: từ việc xây dựng hành lang pháp lý, nâng cao nhận thức, đến việc hình thành các trung tâm ươm tạo và cuối cùng là thương mại hóa sản phẩm.

TS. Trần Giang Khuê, Trưởng Văn phòng đại diện Cục Sở hữu trí tuệ tại TP.HCM chia sẻ tại Hội thảo.

Hành trình "vỏ cam sành" và khát vọng vươn ra biển lớn

Mang đến hội thảo câu chuyện người thật việc thật, TS. Hoàng Thịnh Nhân, Trung tâm Sáng tạo và Ươm tạo khởi nghiệp NIIC, Trường Đại học Nguyễn Tất Thành đã chia sẻ hành trình đầy cảm hứng của dự án Biowraps. Xuất phát từ những vỏ cam sành bỏ đi, nhóm nghiên cứu đã nỗ lực chuyển hóa thành màng bọc thực phẩm sinh học giá trị cao.
Tuy nhiên, con đường không trải hoa hồng. Dự án từng bị quỹ đầu tư từ chối vì chưa chứng minh được khả năng thương mại hóa. Không bỏ cuộc, nhóm kiên trì hoàn thiện công nghệ, kiểm soát chuỗi cung ứng. Kết quả ngọt ngào đã đến khi dự án lọt vào Top 20 Khởi nghiệp Quốc gia năm 2025, gọi vốn thành công và chính thức thành lập công ty riêng vào năm 2022. Đến nay, sản phẩm từ vỏ cam sành này đã có mặt tại 6 tỉnh thành Việt Nam và xuất khẩu sang 6 quốc gia trên thế giới.

Từ câu chuyện này, TS. Nhân đúc kết một bài học "xương máu" cho các nhà khoa học: "Nghiên cứu khoa học chỉ thực sự có giá trị khi bước ra khỏi trang giấy để đi vào đời sống. Rất nhiều đề tài hiện nay đang mắc kẹt ở 'thung lũng chết' – tức là mới chỉ thành công trong phòng thí nghiệm nhưng chưa thể sản xuất đại trà".

Ông nhấn mạnh, để vượt qua giai đoạn khó khăn này, nhà trường đóng vai trò như một "bệ phóng": vừa là nơi ươm mầm ý tưởng, vừa hỗ trợ đăng ký bản quyền và kết nối với doanh nghiệp. "Đổi mới sáng tạo là một hành trình dài hơi. Khi nghiên cứu giải quyết được bài toán cụ thể của doanh nghiệp, lúc đó tri thức mới thực sự biến thành tài sản", TS. Nhân khẳng định. 

TS. Hoàng Thịnh Nhân, Trung tâm Sáng tạo và Ươm tạo khởi nghiệp NIIC, Trường Đại học Nguyễn Tất Thành chia sẻ tại Hội thảo.

Nhiều băn khoăn có phương án gợi mở 

Dưới góc nhìn doanh nghiệp, ThS. Lê Hòa Nhã, Tổng Giám đốc HVA Group nhấn mạnh thông điệp: “Sáng tạo là ý tưởng; đổi mới là kết quả lặp lại được”. Ông đề xuất nhà trường cần xây dựng 4 trụ cột: Tổ chức đầu mối, Cơ chế sở hữu trí tuệ minh bạch, Mô hình vườn ươm và Kết nối nguồn vốn. Đồng thời gợi ý Trường Đại học Y Dược Cần Thơ có thể đầu tư phát triển các sản phẩm liên quan đến dược liệu bản địa.

ThS. Lê Hòa Nhã, Tổng Giám đốc HVA Group chia sẻ tại Hội thảo.

Phiên thảo luận diễn ra sôi nổi với nhiều vấn đề "nóng" được các giảng viên đặt ra như: định giá tài sản trí tuệ, quyền lợi của nhà nghiên cứu khi thương mại hóa và cơ chế cho giảng viên làm Mentor.

Giải đáp về vấn đề bản quyền, các chuyên gia cho rằng cần có thỏa thuận rõ ràng về đồng sở hữu giữa nhà trường và tác giả ngay từ đầu. Việc định giá tài sản trí tuệ có thể áp dụng 3 phương pháp (chi phí, thị trường, thu nhập) để đảm bảo minh bạch, tạo động lực cho nhà khoa học. 

Các chuyên gia cũng gợi ý nhà trường có thể tham khảo mô hình biến Khởi nghiệp, ĐMST trở thành học phần bắt buộc. Kết thúc môn học bằng một Ngày hội thi ý tưởng thay vì bài thi giấy thông thường. Các đội xuất sắc nhất sẽ được tuyển thẳng vào Trung tâm Ươm tạo của trường để đi thi đấu các giải quốc gia, quốc tế.

Về chính sách phù hợp cho các đội sinh viên thi các cuộc thi khởi nghiệp, ĐMST quốc tế, các chuyên gia cho rằng có thể tham khảo mô hình hỗ trợ công tác phí như đi công tác nước ngoài. Giảng viên hướng dẫn (Mentor) sẽ được quy đổi giờ nghiên cứu khoa học và có cơ chế đánh giá, xếp hạng Mentor rõ ràng. 

"Đã đi là sẽ đến"

GS.TS. Nguyễn Trung Kiên, Hiệu trưởng Trường Đại học Y Dược Cần Thơ phát biểu tổng kết Hội thảo.

Tổng kết hội thảo, GS.TS. Nguyễn Trung Kiên, Hiệu trưởng Trường Đại học Y Dược Cần Thơ khẳng định quyết tâm của nhà trường trong việc tháo gỡ các rào cản. Theo GS. Kiên, ngành Y có đặc thù khắt khe về quy trình, phác đồ, nhưng tiềm năng đổi mới sáng tạo là rất lớn, đặc biệt trong lĩnh vực Dược và Kỹ thuật y sinh.

Để giải quyết tận gốc, GS. Kiên đề nghị thực hiện một số giải pháp. Cụ thể: Phòng Khoa học Công nghệ khẩn trương biên soạn cuốn "Từ điển thuật ngữ ĐMST" để chuẩn hóa nhận thức cho toàn thể viên chức; Nghiên cứu đưa môn học Khởi nghiệp vào chương trình chính khóa của Khoa Dược và Kỹ thuật Y sinh đồng thời tận dụng tối đa sự hỗ trợ từ các chuyên gia và học hỏi kinh nghiệm từ các đơn vị đã thành công trong lĩnh vực ĐMST.

"Đã đi là sẽ đến, có những nút thắt sẽ gỡ. Cùng với những nỗ lực không ngừng, hy vọng trong thời gian tới lĩnh vực khởi nghiệp, ĐMST của trường sẽ có những bước tiến mới vượt bậc " GS.TS. Nguyễn Trung Kiên nhấn mạnh.

Một số hình ảnh tại Hội thảo:

Các đại biểu chụp hình lưu niệm tại Hội thảo.

GS.TS. Nguyễn Trung Kiên, Hiệu trưởng Trường Đại học Y Dược Cần Thơ và PGS.TS. Nguyễn Văn Lâm, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Y Dược Cần Thơ tặng quà lưu niệm cho các báo cáo viên

 

Phòng Khoa học và Công nghệ