Hợp với nghề nhưng để yêu được nghề thì cũng phải qua khổ luyện.
Bởi vì, nghề gì thì cũng khó cả. Muốn làm tốt nghề, làm đến mức xuất sắc thì
còn khó hơn. Sống với nghề một đời mà không đạt đến mức xuất sắc thì kể ra cũng
là hoài phí, vì không nhận được niềm vui do nghề mang lại.
Làm nghề ở mức trung bình thì mình cũng không yêu được nghề mà
nghề cũng không yêu mình, và giá trị mình tạo ra cũng rất nhỏ. Làm nghề ở mức
kha khá thì giống như hai người sống cùng nhà, mọi sự đều ổn nhưng vẫn thấy
thiếu cái gì đó, như là chưa tìm thấy mình. Làm nghề đến mức xuất sắc thì mới
biết mình là ai, mới biết giá trị của mình. Và chỉ khi ấy mới thấy nghề yêu
mình, mới thấy nguồn năng lượng vô tận do nghề mang tới cho mình. Và nghề thành
nghiệp. Tức là nghề thành số phận.
Nghề văn phòng là một nghề rất khó.
Khó ở chỗ làm dâu trăm họ. Trăm họ thì được người này mất người
kia. Hiểu một người đã khó, hiểu trăm người thì không phải là khó nữa mà là
nhiệm vụ bất khả thi. Nhưng tại sao những doanh nghiệp làm dâu trăm họ mà lại
thành công? Là bởi vì họ coi trăm họ là đối tượng phục vụ. Văn phòng cũng có
thể làm như vậy.
Khó ở chỗ phục vụ thủ trưởng. Thủ trưởng thì yêu cầu cao. Vì thủ
trưởng mà không yêu cầu cao thì không phải thủ trưởng. Thủ trưởng mà không yêu
cầu cao thì tổ chức đó rất khó là một tổ chức xuất sắc. Thủ trưởng thì không
đơn thuần là một cá nhân, thủ trưởng còn là chính tổ chức đó, đại diện cho tổ
chức đó. Nếu ta coi thủ trưởng là một cá nhân thì phục vụ một người thủ trưởng
yêu cầu cao sẽ dễ bị khó chịu. Nhưng nếu ta coi phục vụ thủ trưởng chính là
phục vụ tổ chức của mình thì sẽ khác.
Khó ở chỗ phải biết bảo vệ thủ trưởng làm đúng. Thủ trưởng thì có
thể chủ trương, đường lối đúng, nhưng nắm chắc các qui định, làm đúng qui trình
thì có thể không bằng văn phòng. Làm nhà nước thì phải coi trọng cả làm đúng và
làm ra kết quả tốt. Chỉ biết làm ra kết quả tốt mà bỏ qua thủ tục thì cũng là
phạm pháp. Văn phòng phải hiểu rất rõ điều này. Để làm việc này tốt thì với mỗi
loại việc phải xây dựng check list để kiểm tra. Bảo vệ thủ trưởng thì không chỉ
là bảo vệ thủ trưởng mà chính là bảo vệ tổ chức của mình.
Khó ở chỗ tham mưu cho thủ trưởng. Văn phòng thì chuyên môn khó có
thể bằng các đơn vị chuyên môn. Vậy sẽ tham mưu bằng cách nào? Có hai cách để
xuất sắc hơn người khác. Cách thứ nhất là xuất sắc hơn. Cách thứ hai là khác
biệt. Văn phòng muốn tham mưu cho thủ trưởng về chuyên môn như đơn vị chuyên
môn thì phải giỏi chuyên môn hơn, và trong trường hợp đó, chúng ta có thể cắt
giảm tất cả các đơn vị, chỉ còn lại thủ trưởng và văn phòng là đủ. Vậy nên, văn
phòng tham mưu cho thủ trưởng thì phải là một góc nhìn khác, một cách khác. Văn
phòng có nhiều lợi thế khác biệt đơn vị chuyên môn, vậy hãy đi con đường của
mình.
Khó ở chỗ can gián thủ trưởng. Ai cũng sợ can gián thủ trưởng,
nhất là những ai xa thủ trưởng thì lại càng ngại hơn. Nhỡ đâu thủ trưởng hiểu
sai thì có khi thành vạ. Nhưng văn phòng là nơi gần gũi thủ trưởng nhất nên dễ
làm việc này nhất. Người đứng đầu không thể thông thái hết mọi thứ. Văn phòng
lại là nơi nhiều thông tin nhất, nhất là những thông tin từ cơ sở, nên cũng sẽ
là nơi phù hợp nhất để can gián thủ trưởng. Một tổ chức mà có người can gián
thì đó là một tổ chức bền vững.
Khó ở chỗ dễ trở thành một cấp quản lý, dễ thành dưới một người mà
trên muôn người. Văn phòng không phải một cấp quản lý, không phải một cấp trung
gian giữa thủ trưởng và đơn vị. Đơn vị là cấp dưới trực tiếp của thủ trưởng.
Văn phòng là người giúp thủ trưởng làm việc trực tiếp với đơn vị, không xen vào
giữa. Văn phòng mà thành một cấp quản lý không chính thức thì sẽ là một cấp rất
to, và sự tha hoá của nó nếu có cũng sẽ là rất lớn. Muốn tránh điều này là
không dễ, vì mọi việc muốn trình thủ trưởng thì phải qua văn phòng. Tâm lý
chung trong bộ máy là sợ văn phòng, thực ra là sợ thủ trưởng nên sợ người gần
thủ trưởng. Văn phòng làm gì với các đơn vị thì cũng hay lấy danh thủ trưởng,
rất dễ lạm dụng. Văn phòng đứng cạnh thủ trưởng nhưng không vì thế mà là người
đứng trên người khác. Văn phòng không đứng trên ai cả. Văn phòng đứng ở dưới
đất.
Khó ở chỗ làm gác cổng. Gác cổng thì chức nhỏ mà lại không cho một
ông rất to đi qua. Gác cổng thì không hiểu sâu chuyên môn mà lại không cho một
văn bản rất sâu chuyên môn của một đơn vị rất chuyên môn đi qua. Nếu lấy vai cá
nhân mà không cho qua, như tôi không cho anh qua, thì dễ thành chuyện. Nhưng
nếu lấy qui định, lấy qui chế để cho qua hay không qua thì mọi người sẽ thấy
thoải mái hơn.
Khó ở chỗ nhiều việc không tên. Việc không tên thì thường là không
có nguồn lực đi kèm. Việc không tên thì không được đưa vào đánh giá, khen
thưởng. Việc không tên thì không có kế hoạch. Việc không tên thì bất kể giờ
giấc. Việc không tên thì không có qui định mà nhà nước lại chỉ được làm những
gì đã có qui định. Việc không tên thì không đánh giá bằng văn bản nhưng lại
được đánh giá rất đậm, được nhớ rất lâu trong suy nghĩ của mọi người. Tuy vậy,
những việc không tên đó lại là một bộ phận không hề nhỏ trong đời sống của bất
kỳ tổ chức nào. Một tổ chức thì có qui định - là luật thành văn, nhưng tổ chức
cũng có văn hoá - là luật không thành văn. Những việc không tên thì được xử lý
theo văn hoá của từng tổ chức. Bởi vậy mà văn phòng chính là nơi hình thành nên
văn hoá của một tổ chức. Những việc không tên góp phần tạo nên văn hoá của một
tổ chức.
Khó ở chỗ ít khi được khen, nhưng được chê thì nhiều, có lẽ là
nhiều nhất. Làm văn phòng nhiều lúc thấy tủi là vì vậy. Nhưng nghề văn phòng,
nghề phục vụ người khác vốn dĩ là vậy. Mỗi nghề đều có một cái “vốn dĩ là vậy”.
Mỗi nghề đều có cái khổ tâm riêng. Chứ không chỉ riêng nghề văn phòng. Hiểu
được điều này thì cũng sẽ thấy thoải mái hơn. Nghề văn phòng thì hãy lấy phục
vụ người khác làm vui, lấy chê của người khác để làm tốt hơn.
Khó ở chỗ văn phòng thường là đông người và nhiều thành phần khác
nhau. Từ bác bảo vệ, đến cô lễ tân, đến anh lái xe, đến người làm văn thư, đến
người làm tổng hợp, đến người làm tham mưu cho thủ trưởng. Thành phần khác nhau
thì tính cách khác nhau, mối quan tâm khác nhau, nhận thức cũng khác nhau, nghề
nghiệp khác nhau, rồi thu nhập khác nhau. Một gia đình đông anh em thì cũng
thế. Nhưng gia đình thì thường hoà thuận. Nếu văn phòng coi nhau như trong một
gia đình, chia sẻ vui buồn cùng nhau, có việc nhà thì mọi người cùng chung tay
làm, thì văn phòng sẽ hoà thuận.
Vượt qua được những cái khó của nghề văn phòng thì sống sẽ thấy
không còn gì là khó nữa. Và đó chính là món quà mà nghề văn phòng ban tặng cho
chúng ta - những người làm văn phòng.
Các đồng chí đã làm nghề văn phòng, ít nhiều thì cũng đã một vài
năm rồi, đã đủ dài để biết mình có hợp nghề không. Không hợp nghề thì nên
chuyển. Nếu thấy hợp thì phải hiểu nghề, nhận thức đúng về nghề, biết cách vượt
qua những khó khăn của nghề, tiến tới làm nghề một cách xuất sắc, và chỉ đến
lúc đó, các đồng chí mới nhận được món quà Trời Đất ban tặng - đấy là món quà
của đời người mà không phải ai cũng có được. Nó cũng giống như món quà ngộ đạo
của người tu hành. Ngộ được đạo nghề và qua đó cũng sẽ ngộ được đạo đời, như
vậy thì cũng đáng để chúng ta khổ luyện. Ngộ được đạo nghề thì đó là lúc không
còn thấy vất vả nữa, sẽ thấy niềm vui mỗi ngày trong công việc. Và đó là hạnh
phúc!
Bộ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn
Mạnh Hùng